4 भारतातील न्यायव्यवस्था

---

1. भारत हे एक ________ आहे. 1) संघराज्य 2) घटकराज्य 3) लोकराज्य 4) केंद्रशासित प्रदेश

2. खालीलपैकी चुकीचे विधान कोणते ? 1) न्यायमंडळ संपूर्ण देशासाठी एकच असते 2) जिल्हा न्यायालय हे उच्च न्यायालयाच्या नियंत्रणाखाली असते. 3) केंद्रशासन व घटकराज्यांना स्वतंत्र कायदेमंडळ व कार्यकारी मंडळ असते. 4) न्यायव्यवस्थेच्या सर्वोच्च पातळीवर उच्च न्यायालय आहे.

3. सर्वोच्च न्यायालयाच्या मुख्य न्यायाधीशाला काय म्हणतात ? 1) सरन्यायाधीश 2) महान्यायवादी 3) कायदामंत्री 4) महालेखापाल

4. खालीलपैकी कोण सरन्यायाधीशांची नेमणूक करतो ? 1) पंतप्रधान 2) मंत्रिमंडळ 3) राष्ट्रपती 4) कायदामंत्री

5. सर्वोच्च न्यायालयाच्या न्यायाधीशांचे निवृत्तीचे वय किती ? 1) 62 वर्षे 2) 70 वर्षे 3) 65 वर्षे 4) 60 वर्षे

6. न्यायाधीशांचे वेतन भारताच्या _______ निधीतून दिले जाते. 1) आपत्कालीन निधी 2) बुडीत कर्जनिधी 3) भांडवल निधी 4) संचित निधी

7. केंद्रशासन व घटकराज्ये यांच्यात वाद निर्माण झाल्यास तो कोण सोडवते ? 1) राष्ट्रपती 2) लोकसभा 3) सर्वोच्च न्यायालय 4) राज्यसभा

8. खालीलपैकी कोण नागरिकांच्या मुलभूत हक्कांचे रक्षण करण्याचे काम करते ? 1) मंत्रिमंडळ 2) संसद 3) राष्ट्रपती 4) सर्वोच्च न्यायालय

9. खालीलपैकी कोणाकडून सार्वजनिकदृष्ट्या महत्वाच्या प्रश्नांवर राष्ट्रपती सल्ला घेऊ शकतात ? 1) राज्यपाल 2) गृहमंत्री 3) सर्वोच्च न्यायालय 4) महान्यायवादी

10. न्यायालयीन पुनर्विलोकन म्हणजे काय ? 1) अ] संसदेचा एखादा कायदा संविधानातील तरतुदींचा भंग करणारा असल्यास तो रद्द करणे. 2) फक्त अ 3) अ व ब दोन्ही 4) ब] कार्यकारी मंडळाची एखादी कृती संविधानातील तरतुदींचा भंग करणारी असल्यास ती कृती बेकायदेशीर ठरवणे.

11. सार्वजनिक प्रश्न सोडवण्यासाठी प्रयत्नशील असलेल्या नागरिकांनी जनतेच्या वतीने न्यायालयात दाखल केलेली याचिका म्हणजे _________ होय. 1) जनहित याचिका 2) उत्प्रेक्षण याचिका 3) परमादेश 4) अधिकारपृच्छा

12. प्रत्येक घटकराज्यासाठी एक उच्च न्यायालय स्थापण करण्याचा अधिकार कोणाला आहे ? 1) सर्वोच्च न्यायालय 2) संसद 3) राष्ट्रपती 4) मंत्रिमंडळ

13. खालीलपैकी कोण उच्च न्यायालयातील न्यायाधीशांच्या नेमणुका करतात ? 1) सरन्यायाधीश 2) राष्ट्रपती 3) महान्यायवादी 4) प्रधानमंत्री

14. खालीलपैकी कोणत्या घटकराज्यात वा केंद्रशासित प्रदेशात मुंबई उच्च न्यायालयाचे कार्यक्षेत्र आहे ? 1) महाराष्ट्र 2) वरील सर्व 3) दिव-दमन 4) गोवा

15. खालीलपैकी कोण जिल्हा न्यायालयातील न्यायाधीशांची नेमणूक करते ? 1) राज्यपाल 2) कायदामंत्री 3) सामाजिक न्यायमंत्री 4) मुख्यमंत्री

16. भारतातील कायदा पद्धतीच्या प्रमुख शाखा कोणत्या ? 1) वरीलपैकी दोन्ही 2) दिवाणी कायदा 3) फौजदारी कायदा 4) यापैकी नाही

17. व्यक्तीच्या हक्कांवर गदा आणणारे वाद कोणत्या न्यायालयात सोडवले जातात ? 1) यापैकी नाही 2) लष्करी न्यायालय 3) फौजदारी न्यायालय 4) दिवाणी न्यायालय

18. गंभीर स्वरूपाचे गुन्हे कोणत्या कायद्याच्या आधारे सोडवल्या जातात ? 1) दिवाणी कायदा 2) ग्राहक संरक्षन कायदा 3) लष्करी कायदा 4) फौजदारी कायदा

19. घटस्फोट, शेतीसंबंधीचे वाद, भाडेकरार इत्यादी बाबींसंबंधीत वाद कोणत्या न्यायालायांतर्गत येतात ? 1) फौजदारी न्यायालय 2) लष्करी न्यायालय 3) दिवाणी न्यायालय 4) वरील सर्व

20. चोरी, हत्या, हुंड्यासाठी छळ इत्यादी प्रकारचे गुन्हे कोणत्या कायद्याच्या आधारे सोडवले जातात ? 1) फौजदारी कायदा 2) लष्करी कायदा 3) शस्त्र कायदा 4) दिवाणी कायदा